Do polskiego systemu prawnego wprowadzony został nowy rodzaj świadczenia dla osób z niepełnosprawnościami, a mianowicie – świadczenie wspierające. Zasady jego przyznawania określa ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym.
Celem przedmiotowego wsparcia jest udzielenie osobom z największymi trudnościami w samodzielnym funkcjonowaniu pomocy służącej częściowemu pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób. Świadczenie to jest kierowane bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnościami legitymującej się odpowiednim orzeczeniem potwierdzającym niepełnosprawność oraz decyzją ustalającą odpowiedni poziom potrzeby wsparcia.
Ustawą o świadczeniu wspierającym znowelizowano ustawę. o świadczeniach rodzinnych – w szczególności w zakresie świadczeń opiekuńczych. Powyższe wywołało szereg zmian dotyczących świadczeń związanych z niepełnosprawnością.
Realizując obowiązek wynikający z art. 63 ust 16. Ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym, który stanowi, że organ właściwy
w terminie 2 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszego przepisu, informuje osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy o zmianach
w zasadach dotyczących uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego i zasiłku dla opiekuna Dział Świadczeń dla Rodziny Ośrodka Pomocy Społecznej w Andrychowie wskazuje, że :
- Osoby, którym przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, albo od dnia wejścia
w życie niniejszej ustawy, na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., przyznane zostało co najmniej do dnia 31 grudnia 2023 r. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego zachowują, na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., prawo odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego nie dłużej jednak niż do końca okresu, na który prawo zostało przyznane. - Osoby uprawnione, zachowują prawo do wyżej wskazanych świadczeń na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., również w przypadku, gdy osobie nad którą sprawują opiekę zostało wydane nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności. Warunkiem zachowania prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach określonych w zdaniu pierwszym jest złożenie wniosku o nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenia o niepełnosprawności, a następnie złożenie wniosku o ustalenie prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego w terminie 3 miesięcy, licząc od wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności.
- Prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługuje również po upływie okresu zasiłkowego, na który prawo zostało przyznane, jeżeli wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego na nowy okres zasiłkowy zostanie złożony
w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym zakończył się dotychczasowy okres zasiłkowy. - Świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna, nie przysługują jeżeli osoba wymagająca opieki ma przyznane prawo do świadczenia wspierającego.
- W przypadku gdy osoba wymagająca opieki lub osoba uprawniona do jej reprezentowania złoży wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego postępowanie z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna zostanie zawieszone do czasu rozstrzygnięcia sprawy z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego.
- W przypadku podjęcia zawieszonego postępowania, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, ustala się po dokonaniu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozstrzygnięcia sprawy
z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego. - Wypłata przyznanych ww. świadczeń będzie podlegać wstrzymaniu, jeżeli osoba wymagająca opieki lub osoba uprawniona do jej reprezentowania złoży wniosek
o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego. W przypadku odmowy przyznania osobie wymagającej opieki świadczenia wspierającego lub pozostawienia wniosku
o to świadczenie bez rozpatrzenia, odpowiednio świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna, wypłaca się od miesiąca,
w którym wstrzymano ich wypłatę do końca okresu na jaki je przyznano, jeżeli osoba spełnia warunki określone w przepisach. - Jeżeli świadczenie pielęgnacyjne, albo specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna zostanie wypłacony za okres, za który osoba wymagająca opieki otrzymała świadczenie wspierające, wówczas odpowiednio świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna stanowi świadczenie nienależnie pobrane i podlega zwrotowi zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniach rodzinnych. Wobec powyższego
należy pamiętać o bezwzględnym obowiązku
zgłoszenia faktu złożenia wniosku, jak również przyznania świadczenia wspierającego pracownikom Działu Świadczeń dla Rodziny Ośrodka Pomocy Społecznej w Andrychowie. - W przypadku śmierci osoby wymagającej opieki, osoba pobierająca świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna zachowuje, do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki, prawo odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego albo do zasiłku dla opiekuna, chyba że zgon osoby wymagającej opieki nastąpił przed dniem 1 stycznia 2024 r.
- W sprawach o świadczenie pielęgnacyjne i specjalny zasiłek opiekuńczy,
do których prawo powstało do dnia 31 grudnia 2023 r., stosuje się przepisy dotychczasowe. Jednakże osoba, która aktualnie posiada nabyte prawo do omawianych ma możliwość wyboru czy od 01 stycznia 2024r. chce pobierać świadczenia na nowych czy starych zasadach. Decyzje w sprawach świadczeń rozpatrywane są indywidualnie po spełnieniu przez wnioskodawcę warunków do ich pobierania. - W sytuacji gdy osoba z niepełnosprawnością wybierze świadczenie wspierające, składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe dla jej dotychczasowego opiekuna będą opłacane bez względu na posiadany przez niego staż ubezpieczeniowy (okresy składkowe i nieskładkowe).
Wprowadzając ustawę dotyczącą świadczenia wspierającego dokonano zmiany
w katalogu świadczeń opiekuńczych, w ten sposób, że od 1 stycznia 2024 r. do świadczeń opiekuńczych zaliczamy tylko zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne. Ustawodawca zdecydował się na uchylenie z dniem 1 stycznia 2024 r. art. 16a ustawy
o świadczeniach rodzinnych regulującego instytucję specjalnego zasiłku opiekuńczego.
W zakresie zasiłku pielęgnacyjnego nie wprowadzono żadnych zmian, zatem ich przyznawanie i realizacja odbywać się będzie jak dotychczas.
Zgodnie z wprowadzonymi zmianami w stanie prawnym obowiązującym
od 1 stycznia 2024 r.
- świadczenie pielęgnacyjne będzie przysługiwało opiekunowi, który sprawuje opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18 roku życia, legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem
o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji
i edukacji. Celem zmian jest umożliwienie podejmowania aktywności zawodowej przez opiekunów osób z niepełnosprawnościami. Osoby ubiegające się o świadczenie pielęgnacyjne na „nowych zasadach” będą mogły pozostać aktywne na rynku pracy. - Dodatkowo w przypadku gdy opiekun otrzymujący świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach będzie sprawował opiekę nad więcej niż jedną osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się odpowiednim orzeczeniem
o niepełnosprawności lub znacznym stopniu niepełnosprawności, to wysokość świadczenia pielęgnacyjnego jest podwyższana o 100% na drugą i każdą kolejną osobę, nad którą sprawowana jest opieka – warunkiem jest złożenie wniosku przez opiekuna o podwyższenie świadczenia pielęgnacyjnego. - Osoba pobierająca na nowo określonych zasadach świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna nie traci prawa odpowiednio do:
- świadczenia rodzicielskiego
- dodatku do zasiłku rodzinnego
- świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego albo zasiłku dla opiekuna, pomimo podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub ustalenia tej osobie prawa do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym lub świadczenia pieniężnego przyznanego na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia.
Z kolei osobie w wieku od ukończenia 18 życia, roku która będzie legitymowała się odpowiednim orzeczeniem potwierdzającym niepełnosprawność oraz posiadającej decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia(tj. na poziomie od 70 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia), od 1 stycznia 2024 r. przysługiwać będzie wyżej wspomniane świadczenie wspierające, z tym jednak zastrzeżeniem, że:
- od 1 stycznia 2024 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z niepełnosprawnościami z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia od 87 do 100 pkt,
- od 1 stycznia 2025 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z niepełnosprawnościami z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia od 78 do 86 pkt,
- od 1 stycznia 2026 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z niepełnosprawnościami z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia od 70 do 77 pkt
Z kolei wysokość świadczenia będzie uzależniona od uzyskanego poziomu potrzeby wsparcia i będzie wynosić od 40% do 220% wysokości renty socjalnej.
Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego będzie można złożyć do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych a wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia będzie można złożyć do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania
o niepełnosprawności (wojewody).
Szczegółowe informacje dotyczące świadczenie wspierającego dostępne są na stronie internetowej oraz placówkach ZUS.
Natomiast informacje dotyczące świadczeń opiekuńczych można uzyskać na stronie internetowej oraz siedzibie Ośrodka Pomocy Społecznej w Andrychowie.